Komunikatywność, umiejętność pracy zespołowej, asertywność, kreatywność, odpowiedzialność, elastyczność, umiejętność rozwiązywania problemów, nastawienie na cel, dobra organizacja pracy, odporność na stres, sumienność, umiejętność podejmowania decyzji. Takie opisy cech odnajdujemy w ofertach pracy i uwzględniamy w opisach stanowisk. Nie przykładamy do nich wagi i traktujemy, jako fanaberię pracodawcy lub nic nieznaczący trend rozwojowy, któremu ulegają jednostki nastawione na sukces i całe organizacje. Czy słusznie?

Kompetencje miękkie, bo o nich mowa, nazywane są także kompetencjami społecznymi, interpersonalnymi lub psychospołecznymi . Kompetencje specjalistyczne (wiedza, wykształcenie, doświadczenie), choć ważne, stają się tylko jednym z warunków stawianych przez pracodawców potencjalnym pracownikom. Umiejętności miękkie są bowiem zaliczane do tzw. employability skills, czyli kwalifikacji pozwalających z sukcesem wypełniać role zawodowe oraz swobodnie zarządzać swoją karierą zgodnie z osobistymi preferencjami i wartościami.

Dlaczego pracodawcy poszukują kompetencji miękkich? Turbulencje gospodarcze są trudne do przewidzenia, a konkurencja między organizacjami generuje różne oczekiwania wobec pracowników. Sposób produkcji, czy rodzaj usług świadczonych przez przedsiębiorstwa może być zbliżony. Tym, co czyni organizację unikatową jest więc kapitał osobisty wnoszony przez zatrudnionych pracowników. W niezrutynizowanych działaniach, których coraz częściej wymaga nowoczesna gospodarka, również te kompetencje odgrywają znaczącą rolę, pozwalając przedsiębiorstwom z powodzeniem realizować skomplikowane zadania i z sukcesem wychodzić z kłopotliwych sytuacji.

Jak pokazują różne raporty i badania pracodawcy coraz częściej uważają umiejętności merytoryczne za łatwiejsze do wyuczenia niż umiejętności miękkie. Przy większości zadań zawodowych istotny jest także kontakt z innymi ludźmi (klientami czy współpracownikami). Co oznacza, że cechami kluczowymi dla właściwego budowania relacji stają się osobiste walory pracownika np.: taktowność, umiejętność zarządzania emocjami, czy asertywność. Wysoko rozwinięte kompetencje społeczne wyznaczają więc wartość pracownika dla organizacji.

Dlaczego warto rozwijać kompetencje miękkie? Pierwsza przyczyna wydaje się oczywista, gdy spojrzymy na oczekiwania pracodawców wobec potencjalnych pracowników. W procesach rekrutacyjnych coraz większe znaczenie nadaje się społecznym umiejętnościom kandydatów. Specjaliści ds. rekrutacji mawiają czasem, że ludzi zatrudnia się ze względu na tzw. twarde kwalifikacje, a zwalnia z powodu niewystarczających kompetencji miękkich. Zdecydowanie jest to prawda - kariera osób o rozbudowanych kompetencjach psychospołecznych jest bardziej harmonijna – mniej w niej bolesnych upadków w postaci utraty pracy. Każdy z nas może postawić sobie w tym miejscu pytanie „Czy ktoś chciałby pracować z osobą taką jak ja?” Jeśli na przykład nie wywiązujemy się na czas ze swoich obowiązków, składamy obietnice bez pokrycia, jesteśmy kłótliwi, apodyktyczni, niecierpliwi, zamknięci na innych ludzi, czy histerycznie reagujemy w sytuacjach stresowych – odpowiedź może być kłopotliwa.

Ten rodzaj umiejętności jest szczególnie poszukiwany wśród kadry kierowniczej. Nie od dziś wiadomo bowiem, że jakość zarządzania pozostaje w bardzo ścisłym związku z konkurencyjnością organizacji. To managerowie odpowiedzialni są za całokształt działań związanych z motywowaniem zespołów, czy komunikowanie z różnymi osobami pracującymi w organizacji, jak i poza nią np. dostawcami. Od poziomu posiadanych kompetencji miękkich zależy więc ich skuteczność. Wiele badań wskazuje, że tym, co różni efektywnych managerów od nieskutecznych są właśnie wysokorozwinięte kompetencje psychospołeczne.

Drugi powód wynika ze zmian w spojrzeniu na karierę pracownika. Cechą charakterystyczną dzisiejszych karier jest samodzielne poszukiwanie właściwego miejsca pracy z uwzględnieniem indywidualnych aspiracji, pragnień i wartości. Praca to coś więcej niż wykonywanie zadań w określonym czasie. Ma przynosić satysfakcję i pozwalać na rozwój – zarówno zawodowy jak i osobisty - pracownika. Jednym z narzędzi wykorzystywanych w procesie poszukiwania pracy jest networking (sieć kontaktów), który staje się nieformalną drogą do zmiany zawodowej. Tym samym kompetencje miękkie stają się kluczem do sukcesu na rynku pracy. Umiejętność nawiązywania i podtrzymywania kontaktów, zarówno w świecie realnym, jak i wirtualnym, pozwala swobodnie kształtować swoją ścieżkę kariery i zarządzać rozwojem zawodowym w zgodzie z osobistymi preferencjami.

I choć nie zawsze szkolenia są skutecznym narzędziem rozwoju kompetencji psychospołecznych, mogą stać się furtką do pogłębienia samoświadomości w zakresie osobistej skuteczności w kontaktach z innymi, zweryfikowania lub pogłębienia swoich umiejętności, czy określenia celów rozwojowych na przyszłość. Dlatego niezależnie od tego, jaką pozycje przyjmujemy na rynku pracy – pracodawcy czy pracownika – warto inwestować w rozwój kompetencji miękkich mając na uwadze ich znaczenie w budowaniu profesjonalnego wizerunku.